Umowa o roboty budowlane – wykonawca przekracza termin
Umowa o roboty budowlane – wykonawca przekracza termin
Analizując kwestię przekroczenia przez Wykonawcę umówionego terminu zakończenia robót należy przede wszystkim pamiętać, że zastosowanie znajdą w takim przypadku przepisy Kodeksu Cywilnego dotyczące umowy o dzieło. Wynika to z treści art. 656 KC.
Art. 656. § 1. Do skutków opóźnienia się przez wykonawcę z rozpoczęciem robót lub wykończeniem obiektu albo wykonywania przez wykonawcę robót w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, do rękojmi za wady wykonanego obiektu, jak również do uprawnienia inwestora do odstąpienia od umowy przed ukończeniem obiektu stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o dzieło.
Z kolei w przepisach regulujących umowę o dzieło w zakresie opóźnień Wykonawcy najistotniejszym jest art. 635 KC.
Art. 635 Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.
Orzecznictwo przyjmuje, że dla możliwości wykonania prawa odstąpienia na podstawie art. 635 KC nie są istotne przyczyny z powodu których wykonawca opóźnia się z wykonaniem robót. W konsekwencji zagrożenie, że dana inwestycja nie zostanie wykonana w terminie, uprawniająca do skorzystania z prawa odstąpienia, nie musi być skutkiem okoliczności, za które Wykonawca ponosi odpowiedzialność. W przypadku natomiast wykonania prawa odstąpienia po upływie terminu wykonania robót możliwe jest skorzystanie przez zamawiającego z uprawnienia do odstąpienia od umowy nawet wtedy, gdy wykonawca nie popada w zwłokę. Istotne jest jednak, aby zagrożenie lub uchybienie terminowości wykonania dzieła nie wynikało z przyczyn leżących po stronie Inwestora polegających na braku jego współdziałania w wykonaniu dzieła (wyr. SN z 21.9.2006 r., I CSK 129/06, Legalis). Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego w takiej sytuacji w ogóle nie można mówić o opóźnieniu po stronie Wykonawcy, warunkującym możliwość odstąpienia od umowy przez Inwestora (podobnie wyr. SN z 12.1.2012 r., IV CSK 182/11). Brak współdziałania Inwestora, wyłączający możliwość odstąpienia na podstawie art. 635 KC, polegać może np. na niedostarczeniu materiałów budowlanych przez Inwestora, jeżeli był do tego zobowiązany.
Wykonanie prawa odstąpienia na podstawie art. 635 KC pociąga za sobą skutki określone w art. 494 KC.
Art. 494 § 1. Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
W konsekwencji strony są zobowiązane do zwrotu świadczeń oraz naprawienia wynikłej stąd szkody. O ile dla możliwości wykonania prawa odstąpienia na podstawie art. 635 KC zagrożenie dla terminowego wykonania dzieła nie musi być skutkiem okoliczności, za które Wykonawca ponosi odpowiedzialność o tyle od tego, czy okoliczności takie zachodzą, zależy możliwość wystąpienia przez Inwestora z roszczeniem odszkodowawczym z tytułu niewykonania umowy na zasadach ogólnych (wyr. SN z 21.9.2006 r., I CSK 129/06, Legalis).
Wspomniany na wstępie przepis art. 635 KC reguluje najdalej idący skutek opóźnienia tj. odstąpienie od umowy. Jednakże umowa stron może przewidywać również inne konsekwencje dla Wykonawcy w związku z opóźnieniem. Bardzo popularnymi zapisami w umowach o roboty budowlane są zapisy o karach umownych. Mogą one być ustalane w bardzo różny sposób (np. kara za każdy dzień opóźnienia, ryczałtowa kwota za sam fakt opóźnienia bez względu na to jak długo ono by trwało). Przykładem zapisu o karze umownej jest:
Wykonawca zapłaci Inwestorowi karę umowną w wysokości 0,1 % wartości przedmiotu niniejszej Umowy za każdy dzień opóźnienia, w odniesieniu do terminu zakończenia wszystkich prac, jak również 0,1 % wartości poszczególnych grup robót, za każdy dzień opóźnienia w odniesieniu do poszczególnych grup robót określonych harmonogramem robót, będącym załącznikiem do niniejszej Umowy.
Z punktu widzenia Wykonawcy istotne jest, aby w samej umowie zawrzeć zapisy, które pozwoliłyby mu na wydłużenie umówionego terminu realizacji umowy np. w przypadku niekorzystnych warunków atmosferycznych, siły wyższej itp. Przykładem takiego zapisu może być:
Inwestor na żądanie Wykonawcy przedłuży termin wykonania robót w przypadku wystąpienia:
- w miejscu wykonywania odpowiedniego zakresu robót temperatury minusowej (tj. minimum -5° C) dłużej niż 3 dni z rzędu, potwierdzonej wpisem do Dziennika budowy i informacją z lokalnego IMiGW, pod warunkiem, że minusowa temperatura ze względu na stosowane technologie uniemożliwia prawidłowe wykonywanie odpowiednich zakresów robót,
- wstrzymania realizacji robót przez uprawnione organy administracji państwowej lub samorządowej, o ile wstrzymanie robót nie powstało z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy,
- siły wyższej
Należy jednak pamiętać, że oprócz kar umownych Inwestor może także dochodzić dalszych roszczeń jeśli poniósł szkodę przewyższającą wysokość kary umownej. Na przykład wtedy, gdy przedmiotem umowy był sklep może on dochodzić utraty dochodów uzyskiwanych ze sprzedaży za okres opóźnienia w otwarciu obiektu.
Reasumując warto, żeby Wykonawca przed podpisaniem umowy dobrze zastanowił się jaki czas jest mu realnie potrzebny do realizacji danej inwestycji. Przekroczenie bowiem terminu może wiązać się z kosztami wielokrotnie przekraczającymi wartość samego kontraktu.